طرح توجیهی فرش دستباف

طرح توجیهی فرش دستباف

در کشور ایران به دلیل کمبود سرمایه در شرایط حال و شرایط اقلیمی خاص خود که بصورت خشک و نیمه‌خشک می‌باشد و دامپروری و کشاورزی در تمام فصول سال جریان دائمی ندارد، مردم در تمام طول تاریخ به صنایع دستی روی آورده‌اند و در این میان زیرانداز (فرش) جایگاه خاص خود را به‌دست آورده‌است.

محصول تولیدی، فرش‌ دستباف می‌باشد که توسط اعضاء و بافندگان در طرح‌ها، رنگ‌ها و رج شمارهای مختلف تولید می‌شود. مواد اولیه قالی‌بافی شامل پشم که در چرخه تولید به نخ تبدیل شده و در بافت فرش‌ دستباف مورد استفاده قرار می‌گیرد.

فرش دستباف ، به منزله اثری هنرمندانه و هم به عنوان محصولی تجاری ، در میان تمامی اقوام ، مورد توجه و حتی احترام بوده است

کارگاه فرش دستبافت یکی از حلقه‌های زنجیره صنعت فرش است که با هزینه‌های ثابت اندک و با استفاده از تجهیزات ساده‌، موجب‌ اشتغال‌ زایی‌ قابل‌ ملاحظه‌ای‌ در اقتصاد کشور می‌شود. این‌ کسب و کار علاوه‌ بر قالی‌ بافی، سبب توسعه فعالیت‌ها و مشاغل‌ جانبی‌ دیگری نیز می‌شود که‌ مستقیماً می‌تواند اشتغال‌ بالایی به وجود آورد.

از جمله‌ مشاغل‌ مرتبط با این فعالیت می‌توان به طراحی، نخ‌ ریسی‌، نختابی‌، رنگ‌ فروشی‌، رنگرزی‌، چله‌کشی‌، گره‌ زنی‌، تکمیل و پرداخت، بازرگانی و صادرات و طراحی سایت و بخش تبلیغات اشاره‌ کرد. به‌ طور کلی‌ مشاغل‌ جانبی‌ صنعت‌ فرش‌ حدود 26 شغل مستقیم و شغل‌های پشتیبان زیادی‌ را در برمی‌گیرد. | طرح توجیهی فرش دستباف

2-2- معرفی محصول (فرش دستباف)

قالی، فرش یا قالین نوعی گستردنیِ بافته شده از الیاف پنبه، پشم و در بعضی موارد ابریشم است که معمولاً برای پوشش زمین به کار می‌رود. به دست بافته پُرزدار و گره‌دار، قالی گفته می‌شود. از آنجا که قالی و فرش اکثر اوقات نقش‌های زیبا بر خود داشته‌اند، امروزه به جنبه تزئینی آن نیز توجه می‌شود.

فرش و قالیچه و انواع محصولات نساجی، از کالاهایی هستند که از دیرباز، مورد توجه عموم افراد با هر نوع سلیقه ای، قرار داشته اند. فرش، یکی از با ارزش ترین هنرهایی است که با هدف جان بخشیدن به انواع مکان ها و فضاها و دکوراسیون داخلی، ابداع شده است. یکی از محبوب ترین و کهن ترین انواع فرش در کشورمان، فرش دستباف است. قالی دستباف، یکی از زیباترین و جذاب ترین هنرهای ایرانی بوده که در جای جای جهان آوازه داشته و دارای محبوبیت ویژه ای است. از انواع فرش دستباف می توان به موارد زیر اشاره کرد: قالی تمام ابریشم: که پرز و چله آن از نخ ابریشم مرغوب بافته شده است.

2-2-1- تاریخچه فرش دستباف

فرش ایران دارای تاریخی بسیار طولانی است، در ایران از دیرباز بافتن انواع فرش متداول بوده و انگیزه‌ای اجدادی داشته است. به نوشته مورخان، جهانگردان، جنگجویان و آثار مکشوفه از گذشتگان گویای آن است که فرش‌بافی به صورت هنری دستی، مردمی، روستایی و عشایری در ایران سابقه بس دراز دارد.

پروفسور رودنکو کاشف فرش پازیریک معتقد است که قالی مذکور، کار مردم ماد یا پارس و پارت  (خراسان بزرگ) است. توجه به نقش‌های مشابه و هم زمان این فرش در ستون‌های تخت جمشید نیز این نظریه را تایید می‌نماید. آثار دیگری از جمله نقاشی‌های برخی هنرمندان قرون وسطی حاوی نقش

قالی‌هایی است که گفته‌اند بافت ایران بوده است. برخی مورخان در مورد حمله رومیان به ایران و غارت دستگرد قالی را از جمله غنایمی که در این غارت به دست آورده شده، قید نموده‌اند و نیز منابع یونانی از قالی‌های زر بافت ایران یاد کرده‌اند. فرش بهاران با آن همه هنرمندی که به تائید روایات مختلف در بافت آن به کار رفته بوده اگر چه گاه در تعریف از آن راه اغراق پیموده شده اما خود نشانگر پیشرفت صنعت فرش‌بافی و صنایع جنبی از جمله طراحی و رنگرزی در ایران قدیم می‌باشد.

فرش به عنوان نمودی از فکر و اندیشه بشری و متاثر از حس نوجویی او در طول تاریخ خود با نشیب و فرازهایی روبرو بوده که گاه با فراغت فکری هنرمندان و محیط مناسبی که برای رشد و شکوفایی هنر ایشان ایجاد گردیده به حد اعلای خود رسیده و گاه صدماتی که بر اثر مصائب طبیعی و غیر طبیعی بر پیکر جامعه وارد شده، آن را به دوره نهفتگی و خمود سوق داده است.

عصر مغول یعنی قرن هفتم هجری را می‌توان دروان بس غم‌انگیز برای انواع هنر ایرانی دانست و پس از آن قرون دهم و یازدهم هجری را که عصر صفویان است زمان شکوفایی طبع هنری مردم ایران باید به شمار آورد. آغاز دوران صفوی متفارن با رشد بسیاری از هنرهای دستی و توسعه آن در کلیه شئون جامعه بوده است.

بسیاری از هنرمندان ایرانی در این دوره ظهور کرده‌اند که با اغتنام فرصت از آرامش و محیط مساعدی که به وجود آمده عمر گران‌بهای خود را بر سر ارتقاء سطح کیفی هنر و صنایع دستی نهاده‌اند و با ابداع طرح‌ها و نقشه‌های زیبا و هنرمندانه جایگاه این صنایع به ویژه فرش را به حد اعلاء خود رسانیده‌اند و نام ایران را در سراسر جهان با آثار خود پرآوازه ساخته‌اند. با توجه به اهمیت عصر صفویه در اعتلاء هنر ایران و توجهی که در این زمان به صنعت قالی‌بافی مبذول شده، جا دارد به این عصر و وضعیت هنرمندان و قالی‌باقی آن مشروح‌تر بپردازیم. طرح توجیهی فرش دستباف

فرش‌های دوران صفویه را می‌توان متعلق به دو گروه زمانی دانست؛ اول قالی‌های بافته شده در دوران سلطنت شاه اسماعیل و شاه طهماسب که به “شاه طهماسبی” معروف است و خود مکتبی خاص دارد که به همین نام شهرت یافته. شاه طهماسب همواره به تشویق هنرمندان و قالی‌بافان و طراحان می‌پرداخت و خود از هنر بهره داشت و حتی نوشته‌اند، رنگرزی می‌دانست و مستقیمأ طراحی می‌نمود و بافندگان را راهنمایی می کرد.

از این جهت در زمان پادشاهی او انواع صنایع ظریفه به ویژه قالی‌بافی راه ترقی پیمود و در طرح آن تغییرات کلی به وجود آمد. قالی‌های ترنج‌دار جانشین آن گروه از قالی‌هایی شد که تا اواخر قرن 9 هجری در ایران بافته می‌شد و بعدا به طرح مغولی و تیموری شهرت یافت. علاوه بر قالی‌های ترنج‌دار در این دوره بافتن قالی‌هایی با طرح حیوان و شکارگاه متداول شد. طرح توجیهی فرش دستباف

دوم، قالی‌های بافته شده در زمان شاه عباس که به مکتب ” شاه عباسی” معروف است. در این دوره با اغتنام فرصت از وجود هنرمندان عصر نقش‌های جدید به ویژه با استفاده از اسلیمی‌ها و گل‌های مخصوص بوجود آمد. برخی طرح‌های قالی در مکتب شاه عباسی عبارت‌اند از:

 الف – طرح ترنج‌دار یا لچک ترنج

 ب – طرح شکارگاه

 ج – طرح درختی

 د – طرح گلدانی

اینک با توجه به سهولت ایجاد ارتباط بین هنرمندان نقاط مختلف و پیشرفت تکنیک طراحی و نقش‌پردازی، فرش همگام با سایر هنرها و صنایع مردمی رو به تکامل رفته است، طرح‌های محلی به نقاط دیگر برای بافت فرستاده می‌شود و هنرمندان از نتایج تجربیات دیگر همکاران خویش کاملاً با خبر می‌گردند. وسایل کار طراحی پیشرفت نموده و تکنیک جدید به کمک هنرمندان آمده و ایشان به مهارت در تهیه و تکثیر طرح‌های خود اقدام می‌کنند.| طرح توجیهی فرش دستباف

بازار‌های فرش جهانی به ویژه از اوایل قرن بیستم میلادی رونق گرفته و این خود تشویق دست اندرکاران را در پی داشته و به ویژه در تبریز، کرمان، کاشان، اصفهان، اراک، داد و ستد این کالای ارزشمند را رونق داده و در این زمان است که بازار صادرات فرش‌های نو و کهنه گرم شده و کارگاه‌های بزرگ برای پاسخگویی به تقاضاهای روز‌ افزون دایر گردیده است. طرح توجیهی فرش دستباف| این قالی‌ها به اروپا به ویژه کشور آلمان و آمریکا حمل می‌گردد و موجبات تقویت بنیه مالی کشور را در حد خود فراهم می‌سازد و تجارت خارجی را به سرمایه‌گذاری در تولید فرش‌های مورد درخواستشان تشویق و ترغیب می‌نماید.

مجموعه این اقدام طی قرن اخیر در جهت تقویت بنیه اقتصادی کشور مؤثر بوده، اما دخالت فروشندگان و صاحبان سرمایه در کار طرح و رنگ فرش و سفارشات غیر مسئولانه ایشان به کیفیت این دستباف لطمه وارد ساخته است. عدم نظارت صحیح بر کار بافت فرش و بسیاری عوامل دیگر از جمله قیمت‌ها و چگونگی صادرات طی نیم قرن گذشته، رقبای فرش ایران را به میدان رقابت کشانده و از سوی دیگر سودجویان را به سوء استفاده از غفلت دست‌اندرکاران و انجام تقلباتی در مراحل مختلف تهیه موارد اولیه و تولید فرش وا داشته و در نتیجه موجبات سقوط کیفیت و کمیت و گرمی بازار فرش ایران را فراهم نموده است

به منظور ایجاد پیوستگی ارتفاء سطح کیفی این دستباف ارزشمند و تداوم تاریخ پرآوازه‌ی آن هوشیاری و کوششی همه‌جانبه لازم است که امید است عشق و علاقه عامه مردم به این میراث اجدادی خود آن را در ضمیر کلیه دست‌اندرکاران بیدار سازد. طرح توجیهی فرش دستباف

2-2-2- تعاریف علمی و اصطلاحات

• انواع فرش دستباف از نظر اندازه: متداول‌ترین اندازه‌های فرش دستباف ایرانی 6 متر، 9متر، 12 متر و 24 متر است که با توجه به فضای محیط انتخاب می‌شود.
• قالی: به فرش‌هایی که در اندازه های ۳×۲ متر، ۵/۳×۵/۲ متر،۴×۳ متر،۴×۶ متر باشد، گفته می‌شود.
• قالیچه: به فرش‌هایی گفته می‌شود که مساحت آن از ۴ مترمربع کمتر باشد. اندازه قالیچه‌های متعارف شامل ۲۰/۲×۴۰/۱ و ۵/۲×۵/۱ متر می‌باشد.
• کلّگی: به فرش‌هایی می‌گویند که از نظر عرض از قالی کم عرض‌تر و از نظر درازا از ۴ متر کمتر باشد که در اندازه های ۳×۵/۱ متر،۳×۷/۱ متر و ۷/۳×۲ متر بافته می‌شود.
• کناره: فرشی است که برای راهروها و راه‌پله‌ها استفاده می‌شود و پهنای آن از ۷۰/۱ تا ۵/۰ متر و طول آنها از ۱۰-۳ متر متفاوت است و در بعضی از موارد استثنائی نیز تا ۱۵ متر و بیشتر بافته شده است.
• ذرع و نیم و ذرع چارک: به فرش‌هایی که ابعاد آن ۵/۱×۰۴/۱ و ۶۰/۱×۱۰/۱ متر باشد ذرع و نیم گفته می‌شود. همچنین به فرش‌هایی که ۳۰/۱×۸۰/۰ متر باشد ذرع و چارک گفته می‌شود.
• پشتی: به قالیچه‌هایی که مساحت آنها کمتر از یک مترمربع باشد. متداول‌ترین اندازه پشتی ۹۰×۶۰ سانتی‌متر می‌باشد.
• پادری: به قالیچه‌های کوچکی که اندازه پاگرد در بافته می‌شود پادری می‌گویند.

2-2-3- مشخصه فرش دستباف ایرانی

• یک فرش‌ دستباف ایرانی در سه قالب اصلی ترنج، خشتی و افشان بافته می‌شود که لچک ترنج بیش از همه طرفدار دارد و اکثر فرش‌هایی که در خانه‌های ایرانیان دیده می‌شوند طرح ترنج است که حاشیه‌هایی پهن در اطراف و طرح‌های بیضی و دایره‌ای در میانه دارد و این طرح در فرش های دستباف، از معماری دوره اشکانیان الهام‌گیری شده است. طرح توجیهی فرش دستباف
• فرش دستباف علاوه‌ بر ارزش هنری والاتری که نسبت به فرش ماشینی دارد ویژگی‌های برتر دیگری هم دارا است. به طور کلی یک فرش دستباف، از دور و نزدیک جلوه خوبی دارد و درخشنده‌ است. از ویژگی‌های یک فرش دستباف این است که در فرش دستباف، چند سانتی‌متر اختلاف در ابعاد فرش در قسمت‌های بالا و پایین وجود دارد که در واقع این یکی از مشخصات فرش دستباف است و عیب به شمار نمی‌رود، اما در صورتی که در قالیچه‌های کوچک به چشم می‌آید. با تا کردن فرش دستباف از قسمت میانی می‌توان از تقارن آن اطمینان حاصل کرد.
• تقارن رنگ از دیگر ویژگی‌های یک فرش دستباف است که باید به آن توجه کرد. هنگام خرید فرش دستباف به تقارن رنگ در قسمت‌های متقارن توجه کنید و حتما در نور طبیعی آن را بررسی کنید، این نکته را در نظر بگیرید که رنگ فرش دستباف در جهت خواب آن تیره تر به نظر می‌رسد. طرح توجیهی فرش دستباف
• پرز فرش دستباف باید درخشان و انعطاف‌پذیر باشد. اگر قسمت انتهایی پرز با رنگ سطح فرش دستباف اختلاف داشته باشد، نشانه این است که با رنگ‌های جوهری فرش را رنگ کرده‌اند و ممکن است رنگ بدهد. یک فرش دستباف با پرز خشن سخت‌تر تمیز می‌شود.
• فرش دستباف تنها کف‌پوشی است که بر اثر پا خوردن، نور و شست‌وشو زیبایی‌های آن مضاعف گردیده و هیچ‌گاه چشم‌نوازی خود را از دست نمی‌دهد که این یکی از ویژگی‌های فرش دستباف است. بالاخص اگر که فرش دستباف با استفاده از مواد رنگ‌زای طبیعی رنگ شده باشد. فرش دستباف هر چه بیشتر پا بخورد و هرچه بیشتر بماند ارزش مالی و هنری‌اش بیشتر می‌شود.
• یکی از ویژگی‌های یک فرش دستباف این است که در تابستان سرد است و در زمستان گرم، اما فرش ماشینی به خاطر مواد پلاستیکی‌اش این ویژگی را ندارد. طرح توجیهی فرش دستباف
• از ویژگی‌های یک فرش دستباف این است که در بافت آن از الیاف طبیعی استفاده شده است. چون مواد تشکیل‌دهنده فرش دستباف از طبیعت گرفته شده و به هیچ وجه از الیاف مصنوعی استفاده نمی‌شود به تامین سلامت جسمانی کمک خواهد کرد. باید گفت برخی الیاف مصنوعی برای بیماری‌هایی مانند آسم خطرناک‌اند، حساسیت برانگیز بوده و برای کودکان نیز زیان آورند. اما الیاف طبیعی در فرش دستباف هیچگونه حساسیتی بوجود نمی‌آورند.

2-2-4- انواع فرش دستباف از نظر شیوه‌ی بافت

انواع فرش دستباف از نظر شیوه‌ی بافت و طرز قرار گرفتن تار و پود، به سه نوع تقسیم می‌شود :

• فرش تمام لول: یعنی فرشی که قوس گره در پشت فرش، ۹۰ درجه است و شیارهای پشت فرش عمیق است. همچنین تارها با یکدیگر فاصله ندارند و بافت آن محکم است.
• فرش لول: در این نوع فرش، تارها به اندازه‌ی یک قطر نخ با یکدیگر فاصله دارند. بافت تخت یک پوده است و به شیوه‌ی حصیری بافته می‌شود یعنی در هر رج، چله زیر و رو می‌شود و تارها، یکی در میان از پشت قالی دیده می‌شوند.
• فرش نیم لول: در این نوع فرش، قوس گره در پشت فرش، ۴۵ درجه است. طرح توجیهی فرش دستباف

2-2-5- انواع فرش دستباف ایرانی از نظر طرح | طرح توجیهی فرش دستباف

فرش دستباف شهر‌های اصفهان، کرمان و تبریز در بین سایر شهرها همیشه زبان زد بوده است که عبارت‌اند از:

• فرش دستباف کاشان: از قالی‌های پرطرفدار در بین ایرانیان قالی دستباف کاشان می‌باشد این قالی در سطح ایران و جهان شناخته شده است و در طرح‌ها و رنگ‌های متنوع به فروش می‌رسد. زیبایی بی‌حد کیفیت بی‌نظیر فرش دستبافت کاشان موجب شده است خرید و فروش توسط مشتریان رونق داشته باشد. طرح توجیهی فرش دستباف
• فرش دستباف تبریز: یکی دیگر از شهرهای مشهور ایران که در تولید قالی دستباف زبان‌زد خاص و عام هستند و طرفداران بی‌شماری دارد شهر زیبای تبریز می‌باشد. بافندگان هنرمند این شهر قالی‌هایی در طرح‌ها و رنگ‌هایی خاص می‌بافند. ظرافتی که در این نوع فرش وجود دارد در کمترین فرش دستبافتی دیده می‌شود و از گذشته دور تاکنون شهر تبریر مهد تولید و توزیع انواع فرش دستباف در طرح‌ها و مدل‌های متنوع بوده است.
• فرش دستباف اصفهان: هنرمندان و بافنده‌های زیادی در این شهر وجود دارد که به بافندگی فرش می‌پردازند و فرش‌هایی با طراحی ظریف و زیبا تولید می‌کنند. طرح توجیهی فرش دستباف
• فرش دستباف قم: شهر قم نیز در زمینه هنر بافندگی قالی، حرفی برای گفتن دارد. فرش‌های دستباف قم دارای رنگ‌بندی خاص با طرح های متنوع می‌باشد. | طرح توجیهی فرش دستباف

2-2-6- انواع فرش دستباف ایرانی از نظر جنس | طرح توجیهی فرش دستباف

از لحاظ مواد مصرف‌شده می‌توان قالی دستباف را در ۵ گروه دسته‌بندی کرد:

• پشمی: به فرشی که تار و پود آن از جنس پنبه و پرز آن پشمی باشد می‌گویند. لازم به ذکر است که در میان ایلات و عشایر به جای نخ پنبه از پشم استفاده می‌شود.
• تمام ابریشم: به فرش‌هایی که پرز و چله آن از ابریشم باشد، تمام ابریشم می‌گویند.
• گل ابریشم: در این گونه فرش‌ها در نقش‌ها و دور حاشیه‌ها به جای پرز پشمی از ابریشمی استفاده می‌شود و معمولاً چله اینگونه فرش‌ها از ابریشم است.
• کف ابریشم: در زمینه اینگونه فرش‌ها به جای پرز پشمی از پرز ابریشمی استفاده می‌شود.
• سوف: نوعی قالی است که زمینه آن از پود ضخیم و نازک تشکیل شده و نقش گل و بوته‌ها پرزدار می‌باشد.| طرح توجیهی فرش دستباف
• فرش دستباف نایین: یکی دیگر از شهر‌هایی که در زمینه بافندگی فرش دستباف مهارت دارند شهر نایین می‌باشد. هنر بافندگی فرش در این شهر نیز مانند شهر اصفهان و تبریز حرفه‌ای و خاص انجام می‌شود.

2-2-7- انواع فرش دستبافت ایرانی از نظر طرح‌

• طرح‌های آثار باستانی و ابنیه اسلامی: این گروه شامل تمام طرح‌هایی است که از نقوش و اشکال تزئینی بناها، عمارات و کاشی‌کاری‌های آن‌ها گرفته شده است.
• طرح‌های شاه‌عباسی: اساس تمامی طرح‌های شاه عباسی بر مبنای کاربرد گل معروف شاه عباسی در این طرح است. گل‌های شاه عباسی به همراه بندهای ختایی و گاه تلفیقی با اسلیمی‌ها، انواع مختلفی از نقوش فرش را ایجاد می‌کنند.
• طرح‌های اسلیمی: فرم اصلی این طرح‌ها بر پایه گردش منظم و نقوش اسلیمی است. طرح‌های اسلیمی دارای انواع و اشکال مختلفی است که خود مورد طبقه‌بندی قرار می‌گیرد.
• طرح‌های قابی: فرش با اشکال هندسی، مربع و لوزی، شبکه‌بندی می‌شود و در داخل هر یک از این خانه‌ها نقش مایه‌هایی از قبیل گلدان گل، بته، شاخه گل، درختانی مانند سرو و بید، پرندگان و … ترسیم می‌شود. | طرح توجیهی فرش دستباف
• طرح‌های اقتباسی: اغلب طرح‌های این گروه شباهت زیادی به طرح‌های فرش مناطق مرزی ایران و کشورهای همسایه دارد، ایرانیان با استفاده از هوش و ذکاوت خود تغییراتی در آن به وجود آورده‌اند. به همین دلیل به طرح‌های اقتباسی معروف‌اند.
• طرح‌های افشان: اشکال و اجزا تشکیل‌دهنده بیشتر طرح‌ها به صورت پیوسته و بدون انقطاع ترسیم می‌شود در حالی که در طرح افشان اجزاء تشکیل‌دهنده طرح به صورت پراکنده و جدا از هم ولی با فاصله منظم از یکدیگر طراحی می‌گردند. در این طرح همه بند و گل و برگ‌ها در متن فرش به صورت افشان و پراکنده بوده و هیچ‌کدام از گل و برگ‌ها دارای قرینه نمی‌باشند.
• طرح‌های بته‌ای: از طرح‌های معروف و موفق در طرح قالی، که علاوه بر ایران در هندوستان نیز رواج دارد. اندازه بته‌ها متفاوت است. گاه آنچنان بزرگ است که چند بته برای کل فرش کافی است ولی در بیشتر موارد بته‌ها با اندازه‌های کوچک در ردیف‌های موازی در متن فرش یا در حاشیه قالی دیده می‌شوند. | طرح توجیهی فرش دستباف
• طرح‌های ایلی و عشایری: این طرح‌ها عموماً توسط عشایر ایران بافته می‌شوند و اغلب نگاره‌ها و تزئینات طرح برگرفته از ذهن قالی‌بافان است. طرح توجیهی فرش دستباف

2-3- کد آیسیک طرح توجیهی فرش دستباف

ISIC نوعی طبقه بندی استاندارد برای فعالیت‌های اقتصادی و تولیدی است. هدف اصلی ISIC فراهم کردن مجموعه‌ای از رده‌های فعالیتی است بطوریکه در آن بتوان موجودیت‌های اقتصادی را براساس نوع فعالیتی که انجام می‌دهند طبقه بندی کرد. وزارت صنایع و معدن و تجارت از این طبقه‌بندی برای دسته‌بندی فعالیت‌های صنعتی استفاده می‌نماید. طرح توجیهی فرش دستباف

بر اساس پروانه بهره برداری صادره از سازمان صمت (بهین‌یاب) برای شرکت آلتین فرش تبریز و همچنین استعلام از وب سایت گمرک ایران، کد آیسیک محصولات طرح مطابق جدول ذیل می‌باشد.

جدول 4: کد آیسیک محصولات طرح

2-4- کد تعرفه گمرکی طرح توجیهی فرش دستباف

بر اساس کتاب مقررات صادرات و واردات ایران محصولات طرح دارای کدهای تعرفه گمرکی زیر می باشند.

جدول 5: کد تعرفه گمرکی محصولات طرح توجیهی فرش دستباف

ملاحظات:

• لازم به ذکر می باشد در جهت حمایت از تولید داخل، واردات فرش دستباف به کشور ممنوع می باشد.