طرح توجیهی کود شیمیایی کامل

طرح توجیهی کود شیمیایی کامل NPK

به طور کلی هر ماده معدنی یا آلی که عناصر مورد نیاز گیاه را از نظر کمی و کیفی تأمین کند و باعث بهبود وضعیت گیاه از لحاظ رشد، عملکرد و مقاومت به بیماری ها شود، کود نامیده می شود. کود کامل به صورت جامد کود کامل ماکرو از مهمترین کودهای تولید داخل کشور است که دارای سه عنصر اصلی ازت، فسفر و پتاسیم است و تحت عنوان NPK نیز شناخته می‎ شود. بعضاً در ترکیب این کود از ترکیبات روی نیز به میزان بسیارکم استفاده می شود.

این کود مصرف عمده و فراوانی در بخش کشاورزی داشته و به صورت گرانول به بازار عرضه می گردد. استفاده از کود ماکرو در مقایسه با کودهای ازته، فسفر و پتاسیم سبب استفاده بهینه از خاک می شود. | طرح توجیهی کود شیمیایی کامل

2-2- معرفی محصول طرح توجیهی کود شیمیایی

کود کامل ماکرو از مهمترین کودهای تولید داخل کشور است که دارای سه عنصر اصلی ازت، فسفر و پتاسیم است و تحت عنوان NPK نیز شناخته می شود. بعضاً در ترکیب این کود از ترکیبات روی نیز به میزان بسیار کم استفاده میشود. این کود مصرف عمده و فراوانی در بخش کشاورزی داشته و به صورت گرانول و یا مایع به بازار عرضه می گردد.
به طور کلی هر ماده معدنی یا آلی که عناصر مورد نیاز گیاه را از نظر کمی و کیفی تأمین کند و باعث بهبود وضعیت گیاه از لحاظ رشد، عملکرد و مقاومت به بیماری ها شود، کود نامیده می شود.

تصویر 1: کود کامل NPK (جامد)

طبق اطلاعات گرفته شده از شرکت خدمات حمایتی کشاورزی که وظیفه تأمین و توزیع کود کشور را بر عهده دارد ، کود کامل ماکرو مورد استفاده در اراضی کشاورزی کشور محتوی ١۵ درصد ازت، ٨ درصد فسفر (P٢O۵) ، ۱۵ درصد پتاسیم (k٢O) و بعضاً شامل ١ تا ٢ درصد روی نیز می باشد.

2-3- کاربرد کود شیمیایی کامل

انسان برای تأمین غذا که مهمترین نیاز اوست می بایست از تمامی عوامل مؤثر در تهیه آن استفاده نماید . با توجه به رابطه مستقیم مواد غذایی با بخش کشاورزی و همچنین با توجه به روند روز افزون جمعیت جهانی، این بخش باید مورد توجه ویژه ای قرار گیرد ، تا با افزایش بهره وری از طریق استفاده بهینه از نهاده های کشاورزی از جمله کودهای شیمیایی مواد غذایی مناسب و کافی تهیه شود.

بطور کلی عوامل متعددی نظیر آب، کود، حاصلخیزی خاک و دفع آفات در میزان تولیدات کشاورزی حاصلخیزی خاک به عنوان مهمترین عامل (WFS) دخیل هستند . اما در سال ١٩٩٨ در بیانیه جهانی غذا کلیدی در برقراری امنیت غذایی و کشاورزی پایدار ذکر شده است. از طرف دیگر مهمترین عامل در حاصلخیزی خاک، کود دهی می باشد. به طوریکه مطالعات انجام شده طی سه دهه گذشته بیانگر آن است که ٣٣ الی ۶٠ درصد افزایش تولیدات کشاورزی مرهون مصرف کود در زمین های کشاورزی بوده است. | طرح توجیهی کود شیمیایی کامل

به عبارت دیگر کاربرد اصلی کود کامل ماکرو همچون سایر کودهای شیمیایی تأمین عناصر غذایی خاک به منظور تأمین نیاز غذایی گیاهان جهت حداکثر بهره وری از خاک است.

کود کامل ماکرو هم در زمین های زراعی و هم در زمین های باغبانی و نیز اراضی شور مورد استفاده قرار می گیرد. کود کامل مورد استفاده در زمین های زراعی بیش از ٩۵ درصد مصرف کود کامل را به خود اختصاص می دهد. کود کامل مورد استفاده در این زمینه به صورت گرانول تولید و مصرف می شود. این کود برای تمام محصولات کشاورزی مناسب می باشد ولی لازم است قبل از کشت با استفاده از عمیق کاری و یا شخم زمین در محل های علامت گذاری شده زیر خاک قرار گیرند.

در باغبانی و اراضی شور نیز کود کامل ماکرو مورد استفاده قرار می گیرد. اما ترجیحاً توصیه برای مصرف این کود بایستی براساس آزمون خاک صورت گیرد . این کود در مرحله قبل از کاشت درخت در چاله غرس نهال و یا در اوایل فصل به عنوان کود پایه مورد استفاده قرار می گیرد. همچنین این کود در درختانی که مشکل زرد برگی مشابه علائم کمبود ازت و روی دارند نیز مورد استفاده قرار می گیرد.

علاوه بر آن این کود برای محصولاتی که نیاز به پتاسیم بالا دارند ، نیز مورد استفاده قرار می گیرد . مانند محصولات جالیزی به عنوان کود پایه در زمان کاشت و یا در مرحله خاک دهی مناسب می باشد. کود کامل ماکرو در خاک هایی که میزان فسفر و پتاسیم آن بالاست، مورد استفاده قرار نمی گیرد. در بعضی موارد نیز این کود در سیستم آبیاری تزریق شده و به همراه آب به خاک داده می شود.

با توجه به عدم وجود یون کلر در این کود می توان از آن در مزارعی که احتمال وجود یون کلر بالا به دلیل شوری وجود دارد نیز استفاده نمود. | طرح توجیهی کود شیمیایی کامل

در کشت انواع صیفی و سبزی نیز این کود می تواند هم به صورت تقسیط و هم قبل از کاشت و هم به شکل نواری با جایگزینی عمقی مصرف گردد.

یکی از نکات بسیار مهم در بکار گیری کودهای ماکرو کنترل کیفیت آنها پیش از مصرف است . به طور کلی کودهای تولید شده توسط بخش خصوصی و پتروشیمی ها و همچنین کودهای وارداتی مستمرا تحت کنترل کیفی و آزمایشگاهی قرار می گیرند و در صورت غیر استاندارد بودن از توزیع آنها جلوگیری می شود. این امر بدین صورت انجام می شود که کودهای وارداتی توسط نمایندگی های بنادر مطابق روش های استاندارد نمونه برداری شده و برای شرکت خدمات حمایتی جهت آزمایش و تائید فرستاده می شود .

بخش کنترل کیفی امور کود نیز کودهای ارسالی را از نظر ظاهری بررسی و در صورت تایید به آزمایشگاه ارسال می شود. کودهای تولیدی بخش خصوصی و پتروشیمی ها نیز توسط شعب شرکت در مناطق نمونه برداری شده و همانند نمونه های وارداتی به بخش کنترل کیفیت ارسال می شود . به جز عناصر موثر که می بایست در کودهای شیمیایی در حد استاندارد باشد، عناصر سرب و کادمیوم عناصر مضری هستند که می بایست میزان آنها زیر حد تعیین شده باشند.

2-4- کد آیسیک و تعرفه گمرکی کود شیمیایی کامل NPK

ISIC نوعی طبقه بندی استاندارد برای فعالیت‌های اقتصادی و تولیدی است. هدف اصلی ISIC فراهم کردن مجموعه‌ای از رده‌های فعالیتی است بطوریکه در آن بتوان موجودیت‌های اقتصادی را براساس نوع فعالیتی که انجام می‌دهند طبقه بندی کرد. وزارت صنایع و معدن و تجارت از این طبقه‌بندی برای دسته‌بندی فعالیت‌های صنعتی استفاده می‌نماید.

جدول 1: کدهای آیسیک طرح توجیهی کود شیمیایی NPK

2-5- استانداردهای کود شیمیایی NPK

در محصولات نهایی که به دست مصرف کنندگان می رسد، کیفیت هر محصول بستگی به عوامل زیر دارد

١ -کیفیت مواد اولیه

٢ -کیفیت خط تولید

٣ -تجربه پرسنل تولیدی

عامل اول یعنی کیفیت مواد اولیه بیشترین تاثیر را روی کیفیت محصول نهایی خواهد داشت. بنابراین قبل از استفاده از مواد اولیه در خط تولید، می بایست تست‌های اولیه‌ای در مورد این مواد انجام پذیرد و در صورت دارا بودن استانداردهای مجاز از آنها در خط تولید استفاده شود.| طرح توجیهی کود شیمیایی کامل

با مراجعه به فهرست استانداردهای تدوین شده موسسه استاندارد تحقیقات صنعتی ایران استانداردهای زیر برای محصولات این طرح تدوین شده است. رعایت استاندارد فوق برای کلیه تولیدکنندگان الزامی می‌باشد.

جدول 2: استانداردهای مرتبط با محصولات طرح توجیهی کود شیمیایی کامل

2-6- معرفی محصول به لحاظ ماهیت آن

در متون اقتصادی کالاهای مصرفی جامعه به سه گروه مصرفی، واسطه ای و سرمایه ای طبقه بندی می گردند. کالای مصرفی کالایی است که بدون تغییر شکل و به صورت مستقیم توسط مصرف کننده نهایی مورد استفاده قرار می گیرد. ولی کالای واسطه ای کالایی است که مصرف کننده از آن برای تولید کالای دیگر استفاده می کند که در فرآیند مصرف، کالا به صورت تغییر یافته و یا بدون تغییر مورد استفاده قرار می گیرد. کالای سرمایه ای نیز کالایی است که خود به عنوان عامل تولید در واحد دیگری تلقی گردیده و معمولاً دارای عمر طولانی است، مانند هر نوع ماشین آلات مورد استفاده در صنایع مختلف. | طرح توجیهی کود شیمیایی کامل

این محصول از لحاظ ماهیتی کالایی واسطه ای می باشد. زیرا از کود برای انواع محصولات کشاورزی استفاده می گردد.

2-7- بررسی کالاهای جایگزین و تجزیه و تحلیل اثرات آن بر مصرف محصول

طرح توجیهی کود شیمیایی کامل | همانطورکه ذکر شد، کود کامل ماکرو در دسته کودهای شیمیایی و معدنی قرار می گیرد و از آنجاکه همزمان دارای سه عنصر اصلی مورد نیاز خاک یعنی ازت، فسفر و پتاسیم است در مقایسه با سایر کودهای شیمیایی و معدنی که هر کدام تنها تأمین کننده یک و یا ٢ عنصر مورد نیاز خاک هستند، برتری دارد. | طرح توجیهی کود شیمیایی کامل

به عبارت دیگر از ترکیب سایر کودهای شیمیایی و معدنی نظیر کودهای ازته (سولفات آمونیوم، نیترات آمونیوم)، کودهای فسفره و کودهای پتاسیم به عنوان کالای جایگزین این محصول نام برد.

اما از آنجاکه کود کامل ماکرو حاوی هر سه عنصر اصلی با نسبتهای تعیین شده است و بکارگیری آن نیز در مقایسه با استفاده همزمان از چند کود در مزارع آسان است، دارای ارجحیت بوده و پیش بینی می شود در صورتیکه این کود به راحتی در اختیار کشاورزان قرار گیرد، کشاورزان و مزرعه داران تمایل بیشتری نسبت به استفاده از این کود نشان دهند. | طرح توجیهی کود شیمیایی کامل

همچنین همانطورکه ذکر شد، کود کامل به صورت گرانول است و به طور کلی نگهداری و انبارداری کودهای گرانولی آسانتر بوده و امکان نگهداری آن در انبار برای مدت زمان طولانی وجود دارد در حالیکه کودهای پودری به راحتی به شکل کلوخه در می آیند.

علاوه بر آن توزیع کودهای گرانولی در سطح وسیع با دستگاههای کودپاش به آسانی انجام می شود. همچنین توزیع کودهای گرانولی در سطح مزارع یکنواخت و قابل کنترل بوده و معمولاً با صرفه جویی زیاد همراه است.

از نظر مسائل زیست محیطی نیز آلودگی کودهای گرانولی بسیار کمتر از انواع پودری است. | طرح توجیهی کود شیمیایی کامل

از نظر اقتصادی نیز استفاده از کودهای گرانولی از جمله کودهای کامل مقرون به صرفه تر است. زیرا با مصرف کودهای گرانولی، هزینه های مصرف کود، هزینه های کارگری و ماشین آلات کاهش می یابد. همچنین امکان مصرف کودهای گرانولی در زمان تهیه بستر امکان پذیر است که خود سبب کاهش هزینه ها و در نتیجه صرفه اقتصادی می شود.

جمیع موارد یاد شده بیانگر این مطلب است که استفاده از کودهای کامل که به صورت گرانول تولید و مصرف می شوند، علاوه بر دارا بودن همزمان چند عنصر مورد نیاز گیاه باعث کاهش هزینههای کاربری شده و آلودگی های کمتری را نیز به همراه دارد که خود سبب تمایل بیشتر کشاورز به استفاده از این کودها در مقایسه با ترکیب چند کود ازته، فسفره و پتاسه (که بعضاً به صورت پودری تولید می گردد) می شود.

| طرح توجیهی کود شیمیایی کامل

2-8- بررسی اهمیت استراتژیکی کود شیمیایی کامل

 بخش کشاورزی در جهان یکی از مهمترین بخش های اقتصادی است که مستقیما با امنیت غذایی و سلامت جامعه در ارتباط بوده و نقش برجسته ای در توسعه و استقلال کشورها دارد.

خوداتکایی در تامین امنیت غذایی از طریق ارتقا تولید محصولات کشاورزی است. متاسفانه از نگاه کشورهای جهان سلطه، غذا عملا به یکی از اهرم ها و حربه‌های اعمال فشار بر سایر کشورها برای پیشبرد سیاست خارجی و اغراض سلطه‌گرایانه بدل شده است. این مهم به خوبی نشانگر اهمیت دوچندان بخش کشاورزی و ضرورت عدم وابستگی و استقلال حداکثری در تولید غذا و تامین امنیت غذایی کشور است.

این بخش به علت ارتباطات گسترده ای که با سایر بخش های اقتصادی دارد می‌تواند با رشد خود زمینه تولید ثروت، ایجاد بازار، ارزآوری، اشتغال و رشد صنعت را فراهم نماید.  البته در این میان توجه ویژه به هرکدام از اجزاء و عوامل دخیل در تولید غذا اعم از آب، خاک، نیروی انسانی متخصص، دانش و تکنولوژی و سرمایه‌گذاری از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.

ارتقای امنیت غذایی، تولید کالاهای اساسی برای جمعیت رو به رشد کشور و کاهش وابستگی به واردات با اتکا به تولید داخلی و استفاده بهینه از قابلیت‌ها، ظرفیت‌ها، استعدادها و منابع، از اولویت‌های بخش کشاورزی به ‌شمار می‌رود.

با تکیه بر همین اصول، کل تولیدات بخش کشاورزی در فاصله‌های 1356 تا 1400 از 26 میلیون تن به حدود 122 میلیون تن افزایش یافته که نشان‌دهنده اهتمام کشور به موضوع امنیت غذایی و حمایت همه جانبه از بخش کشاورزی است. سهم بخش کشاورزی در تولید ناخالص داخلی از 5.8 درصد به 10 درصد و سهم ارزش افزوده کسب و کار کشاورزی در ارزش افزوده تولید شده در اقتصاد ملی به بیش از 32.5 درصد رسیده است که از نقش و اهمیت بخش کشاورزی در اقتصاد ملی حکایت دارد. | طرح توجیهی کود شیمیایی کامل

امروزه از کودهای شیمیایی به عنوان اقتصادیترین ابزار برای نیل به حداکثر تولید در واحد سطح یاد می شود. در شرایطی که هر ساله جمعیت کشور بیش از یک میلیون نفر افزایش می یابد و تقاضا برای مواد غذایی رو به فزونی است. کود به عنوان عامل اصلی حاصل خیزی خاک و افزایش بهره وری از جمله کالاهای استراتژیک داخلی به شمار می آید. | طرح توجیهی کود شیمیایی کامل

2-9- بررسی وارائه اطلاعات لازم درزمینه قیمت تولید داخلی وجهانی کود شیمیایی کامل

2-9-1-قیمت کود خارجی

قیمت کود npk خارجی به عوامل متعددی چون برند سازنده، کیفیت، حجم بسته، میزان عرضه و تقاضا، نرخ ارز و غیره بستگی دارد. . این کود به صورت پودری، کریستاله و همچنین گرانوله (ریز و درشت) عرضه می‌شود. نوع گرانوله به سبب حلالیت بالا و حمل و نقل آسان از کیفیت بهتری برخوردار است و به همین سبب قیمت کود npk خارجی گرانوله از انواع دیگر بیشتر است. برخی از برندها کود کامل را به صورت مایع نیز عرضه می‌کنند که در مقایسه با کود npk جامد از قیمت بالاتری برخوردار است.

همچنین میزان عناصر موجود در کود کامل نقش تعیین‌کننده‌ای در قیمت آن دارد. این نوع کودها ممکن است علاوه بر سه عنصر اصلی ازت، فسفر و پتاسیم، دارای مواد دیگری چون عناصر درشت‌ مغذی نیتروژن، فسفر، پتاسیم و ریزمغذی آهن، روی یا آمینواسید در ترکیب خود باشند که به افزودن واژه‌ی ( TE (Trace element به معنای عناصر کم مصرف و یا ریز مغذی) در ترکیب کود کامل مشخص می‌شود. تفاوت در عناصر و دیگر مواد اضافه نیز می‌تواند یک عامل تاثیرگذار در قیمت کود npk خارجی باشد. | طرح توجیهی کود شیمیایی کامل

از طرفی قیمت کود npk خارجی تا حد زیادی به نرخ ارز بستگی دارد. افزایش ارز سبب بالا رفتن هزینه‌های تولید، بسته‌بندی و حمل و نقل، توزیع و… و به تبع افزایش قیمت این محصول می‌گردد. قیمت برخی از برندهای کود npk خارجی در جدول ذیل ارائه شده است:

جدول 3: لیست قیمت کود npk خارجی

2-9-2-قیمت کود ایرانی

کود npk ایرانی بسته به نوع کود و نوع بسته‌بندی‌ با قیمت‌های مختلف به بازار عرضه می‌شود. قیمت کود npk ایرانی کمتر از انواع خارجی این محصول است. در عین حال کیفیت برخی از برندهای داخلی با برندهای خارجی رقابت می‌کنند. امکان خرید عمده، قیمت مناسب‌تر در مقایسه با قیمت npk خارجی و امکان خرید بی‌واسطه از مزایای کود npk ایرانی است.

بالا بودن حجم تقاضا برای خرید کود کامل، موجب فعالیت برندهای متعدد در زمینه تولید و فروش این محصول شده که این محصول را با کیفیت و بسته‌بندی متفاوتی به بازار عرضه می‌نمایند. مقدار و وزن یکی از فاکتورهای مهم در قیمت کود npk داخلی و خارجی است. | طرح توجیهی کود شیمیایی کامل

همانطور که اشاره شد، کودهای کامل npk  دارای مقادیر مشخصی نیتروژن، فسفر و پتاسیم هستند که با سه عدد بیان می‌شود کود ۲۰-۲۰-۲۰ یک کود کامل با ۲۰ درصد نیتروژن، ۲۰ درصد فسفر و ۲۰ درصد پتاسیم است. کود سه بیست یکی از پرطرفدارترین کودهای شیمیایی است که به سبب مقدار متعادل عناصر ماکرو در ترکیب خود با نیار بسیاری از گیاهان سازگار است. برند تولیدکننده و وزن مهم‌ترین فاکتورهای تاثیرگذار در قیمت کود npk 20- 20-20 می‌باشد. قیمت کود npk 20-20-20 در بسته‌بندی ۱۰ کیلویی از حدود ۱0,000,000 تا 16,000,000 ریال در برندهای داخلی متغیر است.  | طرح توجیهی کود شیمیایی کامل