طرح توجیهی معماری شهری | نوسازی فضای شهری

معرفی طرح توجیهی معماری شهری | نوسازی فضای شهری

در این بخش انواع عناصر مبلمان شهری ، ضوابط ، ملاحظات و استاندارد ها در طراحی ، ساخت و مکان یابی مبلمان شهری ذکر گردیده است. که لازم از در پروژه زیباسازی شهر قره آغاج رعایت گردیده و ابعاد و اعتبارات لازم جهت اجرای پروژه بر اساس استانداردهای ذکر شده برآورد گردد.

1-2- زیباسازی شهری

مطابق مصوبه کمیته زیباسازی شهرهای کشور در سال 1380، زیباسازی به کلیه اقدامات آگاهانه‌ای گفته می‌شود که توسط شهرداری‌ها برای ارتقاء کیفیت محیط شهری صورت پذیرفته و به ارتباط بیشتر شهر و شهروند انجامیده و شهر را برای زندگی ساکنانش مناسبتر می‌سازد.

زیباسازی شهری گسترش نگاهی تازه به تمام سیما و عملکردهای شهری است. نگاهی که نه تنها به زیبایی بصری ادراکی توجهی ندارد. بلکه نیازها و رفتارهای مردم را در آن می‌جوید و کاربردی بودن و احساس لذت مردم و شهروندان نیز برایش اهمیت دارد.

شکل  1: نمایی از المان‌های زیباسازی شهر

زیباسازی شهر همواره در بین کارشناسان مسائل شهری از دو بعد کارکردی و بصری مورد مطالعه قرار می‌گیرد. “بعد کارکردی” به جنبه‌های عملکردی عناصر محیط و “بعد بصری” نیز به مقوله رنگ، فرم و ترکیب فضا و محیط می پردازد.

در کل میاهیم زیباسازی با توجه به مطالعات انجام شده و بررسی منابع به صورت زیر می‌باشد:

بهسازی، ساماندهی، بازسازی، آرام سازی، پا سازی، آسایش روانی، آراستگی محیط، آرایش و پیرایش، حفظ و نگهداری، نوسازی، مدرن سازی، هویت سازی، هویت بخشی، توسعه کیفی فضای شهری، ارتقای کیفیت زندگی شهر، شهر سالم، پاک، روان، خوانا، زیبا و جذاب، شهر هنر و فرهنگ، احساس رضایت، خشنودی، افتخار، شادی و نشاط برای شهروندان.

1-3- اهداف و برنامه‌های ده گانه زیبا سازی شهر

• طبیعت از طریق فضاهای شهری، براحتی قابل دسترسی باشد (توسعه منابع و ظواهر طبیعت در شهر و قابلیت دسترسی ساده برای مردم(
• آب، حرکت و صدای آب ، ایجاد چشمه، برکه، آبنما
• هنر و فرهنگ، برنامه‌های فرهنگی و هنری همراه با اطلاع رسانی و تبلیغات می‌بایستی همیشه فعال و زنده باشد (شهر فرهنگی- هویت سازی).
• هنرهای شهری و مردمی در فضاهای باز و خیابان‌ها جاری باشد.
• مرمت و حفاظت آثار قدیمی، ساختمان‌ها و فضاهای تاریخی با ارزش
• منابع طبیعی و طبیعت شهری : شناسایی، حیاظت و نگهداری شود.
• کیفیت و تعالی طراحی فضاهای عمومی و ساختمانها، بعنوان یک اصل
• پیاده‌رو، فضایی محرک ، جذاب و قابل استفاده برای تمامی مردم
• بازسازی چشم اندازهای عمومی، نقاط عطف بصری و نشانه‌های شهری
• نگهداری و حفاظت شهر به شیوه‌ای مناسب و پایدار. بخصوص فضاهای جمعی و عمومی، فضاهای پاک ، زیبا و سبز، باغهای ساختمانی

1-4- ساختار کلی زیباسازی 

ساختار کلی برنامه‌های زیباسازی به سه بخش اصلی تقسیم بندی می‌شود:

• طراحی محیط و نمای شهری/ طراحی شهری (سیما و منظر شهر)
• فضاسازی و محوطه‌سازی : میدان- محله- آبنما … / کف سازی، پیاده‌رو – پیاده‌ راه
• نماسازی و جداره‌های شهری / مرمت و احیای بافت با ارزش تاریخی- فرهنگی
• معماری منظر و فضای سبز
• مبلمان شهری (تجهیزات و امکانات همگانی)

کلیه تسهیلات و اثاثیه شهری که بیش از یکصد عنوان می‌باشد؛

• از نرده و میله‌های راه بند، روشنایی و نورپردازی تا انواع نشیمن، ایستگاههای اتوبوس و تاکسی، سرویس‌های بهداشتی، تابلوها، بیلبوردهای تبلیغاتی، پرچم، سطل زباله، پل عابر پیاده و …
• هنرهای شهری (آثار هنری با ارزش برای نصب در فضای عمومی شهر)
• نقاشی دیواری/ مجسمه و احجام شهری/ گرافی شهری و …

1-5- فضای شهری

فضای شهر عبارت است از ترکیب حاصل از فعالیتها و کالبدهای مربوط به آن ها در روابط روابط متقابل بین آنها.

فضای شهری آن دسته از فضاهای باز عمومی موجود در شهر هستند که بستر تعاملات اجتماعی می‌باشند. با پذیرش این تعریف سه شاخص اصلی برای تشخیص فضاهای شهری در عرصه‌ی عمومی شهر در اختیارمان قرار می‌گیرد:

• عمومی بودن فضا
• باز بودن فضا
• برقراری تعاملات اجتماعی در فضا

1-6- انواع فضاها در شهر

• فضاهای عمومی،
• خصوصی- عمومی،
• خصوصی

فضاها شامل طیف گسترده ای از انواع فضاهای عمومی تا خصوصی می‌باشند، می‌توان فضاهای موجود در شهر را به لحاظ نحوه‌ی استفاده از آنها به سه دسته کلی تقسیم بندی نمود:

1-6-1- فضاها عمومی

آن دسته از فضاها می‌باشند که عموم شهروندان بدون نیاز به کنترل و … حق ورود و حضور در آنان را دارند، فضاهایی چون خیابانها، سینماها، پارک‌ها، میادینف ادارات و مساجد. این دسته از فضاها به واسطه‌ی مقیاس عملکردی و همچنین طیف متنوع و گسترده‌ی مخاطبین خود دارای بیشترین سهم در حیات جمعی شهروندان می‌باشند، از این رو ارتقا کیفی ایم دسته از فضاها بیش از سایر انواع فضاها موجب ایجاد جامعه‌ی شهری سالم و شکوفا خواهد شد.

1-6-2- فضاها نیمه خصوصی- نیمه عمومی

آن دسته از فضاهای موجود در شهر که به علت محدودیت در هدف و کاربری آن توسط گروهی خاص از افراد مورد استفاده قرار می‌گیرد، فضاهایی چون: مجتمع مسکونی و محوطه‌های آنان، ورزشگاه‌ها و نمایشگاه‌ها

1-6-3- فضاهای خصوصی

آن بخش از فضاهای شهر که بصورت خصوصی توسط اشخاص تحت تصرف یا تمل قرار گرفته و مورد استفاده قرار می‌گیرد، فضاهایی چون: خانه‌های مسکونی، حیاط‌ها و باغ‌های خصوصی از این جمله‌اند.

1-7- فضای سبز شهری

فضای سبز شهری، بخشی از فضاهای باز شهری است کاه عرصه‌های طبیعی یا مصنوعی آن، تحت استقرار درختان، درختنه‌ها، گلها، چمن‌ها و سایر گیاهانی است که بر اساس نظارت و مدیریت انسان، با در نظر گرفتن ضوابط، قوانین و تخصص‌های مرتبط به آن، برای بهبود شرایط زیستی، زیستگاهی، و رفاهی شهروندان و مراکز جمعیتی غیر روستایی، حفظ، نگهداری و یا احداث می‌شوند.

شکل  2: فضای سبز شهری

1-8- انواع فضای سبز

فضاهای سبز، به دو دسته‌ی پهنه ای و خطی تقسیم می‌شوند:

فضاهای سبز پهنه‌ای، فضاهایی هستند که در نقشه‌های شهر نیز، به عنوان لکه های سبز دیده می شوند و فضاهای سبز خطی، به فضاهایی اطلاق می‌شوند که متناسب با هویت ظرفیت جابه‌جا شدگی شهرها و گذرگاه‌ها مورد توجه قرار می‌گیرند؛ به طوری که ممکن است در نقشه‌های شهری نیز، هم دیده نشوند؛ هرچند نقش بسیار مهمی را در کنترل مسایل زیست محیطی و کالبدی شهر بر عهده دارند. از آنجا که کلیه‌ی فضاهای سبز خطی، در مالکیت عموم مردم قرار دارند، بنابراین، تقسیم بندی بر اساس مالکیت، فقط در مورد فضاهای سبز پهنه‌ای اعمال می‌شود.

1-9- مبلمان شهری

مجموعه اجزایی که در فضاهای شهری چیده می‌شوند و به استفاده عموم جهت رفع نیازهای زیست محیطی می‌رسند و منظر و هویت شهری را تحت شعاع قرار می‌دهد، مبلمان شهری گویند. نقش اصلی مبلمان شهری در سطح خیابانها و فضاهای شهری ایجاد مکان‌هایی است که زبان ناطق هویت انسان و منظر شهری مطلوب باشد.

مبلمان شهری واژه ایست ترکیبی و جامع ؛ شامل ابزار، قطعات و تجهیزاتی که با عملکردها و کارکردهای مختلف در جاده‌ها، خیابانها و فضاهای شهری نصب می‌شود. مانند پل‌های عابر پیاده، انواع نشیمن، راهبند، صندوق‌های پست، باجه تلفن، چراغ‌های خیابانی، ایستگاه‌های تاکسی و اتوبوس، تجهیزات ترافیکی، سطل‌های زباله، سرویس‌های بهداشتی، آبنما ، نمادها و نشانه‌ها، تابلوهای راهنما، و تجهیزات تبلیغاتی و اطلاع‌رسانی.

1-9-1- انواع مبلمان شهری

تقسیم بندی عناصر مبلمان شهری به صورت‌های مختلفی عنوان شده ولی در کل می‌توان آنرا در چهار گروه اصلی معرفی نمود:

الف) مبلمان خیابانی

ب) مبلمان پارکی و تجهیزات زمین بازی کودکان

ج) مبلمان ترافیکی (تابلوها و تجهیزات ترافیکی شهری)

د) سازه‌های اطلاع‌رسانی و تبلیغاتی

1-9-2- مبلمان با کاربری تفریحی- رفاهی

مبلمان با کاربری نشستن (نیمکت‌ها، خمیدگی‌ها، لبه‌ها، سکوها و…)، همواره در مکان یابی محل‌های نشستن می‌بایست دقت نمود تا علاوه بر فراهم کردن آسایش کاربر، از ایجاد مزاحمت برای سایر افراد نیز جلوگیری شود؛ به این ترتیب می‌بایست: تا حد امکان از باد و سایر عوامل جوی در امان باشد؛ از مناظر محیطی بهره‌مند گردد؛ نزدیک سایر مبلمان ضروری دیگر باشد؛ به افراد گزینه‌های متنوعی برای انتخاب ارائه دهد مانند: آفتاب ، سایه، آرامش فعالیت و … همچنین می‌بایست دارای ویژگی‌های راحتی، سادگی در شکل و اجزا، سهولت نگهداری، دوام و پایداری، تنوع، هماهنگی با محیط و سایر مبلمان باشد. نیمکت‌ها و صندلی‌های خیابانی که در گذرگاه و محل تردد پیادگان قرار می‌گیرند، نباید مزاحمتی در رفت و آمد مردم ایجاد کنند و بیش از اینکه استفاده کننده، مردم و ترددشان را نظاره کند، نیمکت باید طوری موقعیت دهی شده باشد که فرد، طبیعت و منظر اطراف را مشاهده کند.

همچنین در خصوص اسباب بازی‌ها و مبلمان بازی کودکان از مهمترین نکات در این زمینه، رعایت ایمنی است؛ از دیگر مسائل مهم مکان یابی این وسایل می‌باشد که می‌بایست در معرض دید کامل والدین باشد و همچنین در سایه قرار گرفته باشد.

1-9-3- نقش مبلمان در زیباسازی و هویت بخشی فضاهای گردشگری شهری

مبلمان شهری در تعریف شخصیت عملکردی فضاهای گردشگری نقش مهمی ایفا می کند و در چگونگی روحیه شاهر و مردم بسیار موثر است. طراحی، اجراء و مکان یابی صحیح مبلمان شهری که همواره بر طبق نیاز مردم و چگونگی کارکرد فضای گردشگری انجام می‌شود می‌تواند در صورت اجرای صحیح تمامی مراحل، فضای گردشگری نسبتا مطلوبی را پدید آورد. در غیر ایم صورت، مبلمان شهری به عنوان اجزاء زائد و ناکارآمد عمل نموده که نه تنها مردم نمی توانند از آن استفاده نمایند بلکه به علت بلا استفاده بودن امکان تخریب آن از سوی برخی از اشخاص وجود دارد و به جای زیباسازی محیط‌های گردشگری باعث ایجاد منظر نامناسبی از این نوع فضاها می‌گردد.

از این رو در ساماندهی مراکز گردشگری، کارایی و زیبایی مبلمان شهری در زیبایی و عملکرد فضاهای گردشگری بسیار موثر است. امروزه فضاهای گردشگری به خصوص گردشگری شهری مورد توجه فراوان مردم جهت گذران اوقات فراغت می‌باشد، در برنامه ریزی‌ها باید جهت ایجاد جذابیت بیشتر این مراکز جهت جذب جمعیت و تامین آسایش استفاده کنندگان از فضاهای گردشگری و همچنین رنگ‌بندی تجهیزات مورد نیاز و شاخص‌های زیبایی‌شناسی محیط‌های شهری برای آسایش گردشگران پرداخت.

1-10- نورپردازی شهری

هدف از نورپردازی شهری و طراحی طیف‌های نوری در فضای شهری به ساده ترین بیان، تحت تاثیر قرار دادن کیفیت زندگی افراد جامعه است، همچنین اثرگذاری بر سیمای شهری و درک احساسی افراد از فضاهای مختلف و ارائه طراحی مطلوب برای فضاهای عمومی شهری که محل کار، استراحت و تفریح مردم هستند.

امر نورپردازی شهری زیبایی شناسی را در گستره شهری و از طریق نورپردازی خیابان‌ها و پیاده‌روها به بیننده معرفی می‌کند. اما آنچه که در مقیاس شهری حائز اهمیت است در نظر گرفتن و بررسی و طراحی نورپردازی در دو محور از نظر بازه زمانی یکی شب هنگام و دیگری در طول روز بررسی و طراحی نمود.

از جمله فضاهایی که برای طراحی نورپردازی شهری باید در بگیریم؛ عبارتند از :

• خیابان‌ها
• مسیرهای پیاده
• مسیرهای مخصوص دوچرخه
• فضاهای فروشگاهی
• بناهای یادبود عمومی و مقابر مقدس
• پارک‌ها

نقش اساسی که نورپردازی ایفا می‌کند؛ در محورهای زیر خلاصه می‌شود:

• کاهش تصادفات رانندگی در هنگام شب
• مساعدت به نگهداری از اموال شخصی
• کاستن از میزان جرائم و وحشی گری‌های غالبا شبانه
• اهدا کردن حس امنیت و آرامش به شهروندان
• و زیباسازی نمود کلی منطقه بعد از تاریکی هوا
• شناساندن عملکرد جاده‌ها و مسیرهای گوناگون به کم ترتیب قرارگیری و نحوه چینش لامپ‌ها (مثلا دو پایه لامپ در ابتدای مسیر‌ی جاده می‌توانند به عنوان یک دروازه ورودی نقش ایفا کنند.)
• ایجاد امنیت و آرامش برای راننده‌ها و پیاده‌ها و دوچرخه سواران (نورپردازی مناسب باید در تمامی بخشهای یک طراحی شهری فراهم باشد تا از این طریق امنیت و آرامش را برای همه فراهم کند)
• نورپردازی جاده‌ها (که به شدت مورد نیاز است خصوصا برای روشن کردن پیچ های جاده و کاستن از حجم ترافیک ضروری است. زیرا به استفاده کنندگان از آن جاده این امکان را می‌دهد که هر مانع و یا پیچ را ارزیابی کنند و همچنین موقعیت اتومبیل‌ها نسبت به هم سنجیده شود. با کمک این عامل میزان تخلفات رانندگی بسیار کم می‌شود.) اهمیت وجود روشنایی در سطوح شهر به دلیل افزایش ایمنی در سطح خیابان‌ها به ویژه در مراکز پر رفت و آمد، راهنمایی جهت‌ها در تقاطع‌ها، چهارراه‌ها و پل‌ها، تشخیص هویت و موقعیت محل است. مهمترین ویژگی شرایط آلودگی رفتاری و جرم خیزی در زمان شب، تاریکی و کم نوری و توزیع نامناسب سیستم روشنایی است که بر محیط حاکم می‌شود و استفاده از پایین بودن امکان دیده شدن و اقدام به اعمال بزهکارانه است. بنابراین با عدم آشکار شدن فرم به علت تاریکی، اولین گام به سوی به وجود آمدن فضایی بدون دفاع و آسیب پذیر برداشته می‌شود. این نوع فضاها که دلایلی غیر از دلایل کالبدی، آنها را به فضاهایی بدون دفاع بدل ساخته، با تامین روشنایی و حل کردن مساله نورشان، قابلیت تبدیل شدن به فضاهایی بدون مساله و با دفاع را خواهند داشت و بدین وسیله می‌توان از آسیب پذیر بودن آنها جلوگیری کرد.

1-11- المان یا نماد شهری

المان یا نماد شهری ترکیب پیکر هوار معمارانه است که در ساخت آن از هندسه و ویژگی‌های درونی اشکال و احجام استفاده می‌شود. این ترکیب دارای یک نظم هندسی و تعادلی پایدار و زیباست که شهروندان را به خود جذب و ذهن شان را درگیر خود می‌سازد به گونه‌ای که تا مدتها در آن محدوده از شهر به صورت سمبلی ، مشخصه‌ای برای شناخت می‌باشد، یعنی جزء شاخصه‌های شهری می‌گردد.

المان‌های شهری دارای ویژگی‌های سه گانه‌ای می‌باشند شامل:

• راهنمایی و معرفی
• هویت بخشی و ایجاد تشخص
• خیال انگیزی و تنوع

نماد در شناخت منطقه اهمیت بسیاری دارد و چه بسا برگرفته از اتفاق یا تاریخچه‌ای خاص در محل مورد نظر باشد. پس یکی از اهداف المان‌ها می‌تواند اطلاع رسانی و معرفی منطقه‌ای خاص به لحاظ تاریخی، جغرافیایی، فرهنگی مردم آن منطقه بوده یا به اتفاق یا رویداد خاصی در منطقه مورد نظر اشاره کند، چه بسا خود نماد پس از مدتی به یک اثر تاریخی و ماندگار تبدیل گردد.

1-12- انواع عناصر مبلمان شهری

بر اساس مطالعاتی که در منابع مختلف صورت گرفت، انواع متعددی از فهرست تجهیزات شهری به دست آمده که در زیر به چند نمونه از این فهرست‌ها اشاره می‌گردد. این تجهیزات بر اساس مذاکرات صورت گرفته  با مدیران شهرداری و طی بازدید های میدانی شناسایی شده‌اند:

1-عناصر و تسهیلات گذران اوقات فراغت

• نیمکت و سکو
• آبخوری
• چادر
• سایبان
• آب سردکن
• سقاخانه
• وسایل بازی کودکان
• فواره و آبنم

• 2-عناصر زیستی ، محیطی و بهداشتی

• سطل زباله
• گلدان و گلجای
• شبکه حصار دور درخت
• چمن
• باغچه
• درختکاری
• 3-عناصر اطلاع‌رسانی
• تابلوی کسبه
• ستون اعلانات
• تابلوهای تبلیغاتی بیلورد
• جعبه اعلانات
• تابلوهای راهنمایی معابر و اماکن
• ویترین ساعت
• پلاک
• 4-عناصر و تسهیلات ترافیکی (سواره و پیاده)
• علایم راهنمایی
• چراغ راهنمایی
• نرده
• سکوی ایستگاه اتوبوس
• ایست سنج
• پارکومتر
• خط کشی خیابان
• خط کشی عابر پیاده
• توقفگاه دوچرخه و موتور
• پل روی جوی
• چشم گربه‌ای
• پل پیاده
• گاردریل
• 5-عناصر و تاسیسات و تجهیزات شهری
• باجه تلفن
• دیواره و حصار
• میدان
• کف‌پوش پیاده‌رو
• خیابان
• جدول پیاده‌رو
• تیر برق فشار ضعیف
• ترمینال دیواری تلفن
• چراغ (انواع بلند و کوتاه)
• کابلها و سیم برق
• کابل‌های دیواری تلفن
• آبرو (کانیو)
• رفیوژ
• پست و برق
• آبریزگاه
• تابلو بارانی انشعاب تلفن
• شیر آتش نشانی

1-13- ضوابط و استانداردها در طراحی عناصر مبلمان شهری

در ابتدای سعی بر آن شده که تعریفی از استاندارد ارائه شود و سپس توصیفی مختصر در مورد استاندارد نسبت به فرهنگ ها و مکان های مختلف ارائه شده است.

“استاندارد عبارت است از سطح یا درجه کیفیتی که برای مقصود خاصی صحیح و کافی باشد.”

در سطح کشور ما ، استانداردها و معیارهای مشخصی به منظور تدوین ضوابط مبلمان شهری ارائه نگردیده است. از طرفی استفاده از استاندارد های کشورهای دیگر نیز در این زمینه به دلیل مغایر بودن شرایط آنها از نظر اقلیم، ویژگی های فرهنگی، اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و فاکتورهای دیگر خالی از اشکال نمی باشد. از آنجا که شرایط هر شهری در مناطق مختلف کشور با یکدیگر تفاوتهای اساسی دارد، ملاک ها و استانداردها در یک شهر از ایران نیز نمی تواند قابلیت اجرایی برای شهرهای دیگر داشته باشد زیرا با توجه به این حقیقت که کشور ما از نظر اقلیمی و طبیعی و از نظر فرهنگی و قومی و آداب و رسوم و سنن با یکدیگر متفاوت است و هر کدام از این عوامل به شکل و نوعی در زندگی شهرنشینان و طرز رفتار آنها جلوه نموده است.

در ادامه به بررسی استانداردهایی که در طراحی انواع عناصر مبلمان شهری است پرداخته می‌شود:

1-13-1- کفپوش

کفپوش ها به دو گروه تقسیم می شوند ، یا کفپوش های نرم هستند و یا کفپوش ها سخت به شمار می روند. کفپوش های نرم تا حدودی دارای خاصیت انعطاف پذیر هستند و بار وارد شده را به روش شعاعی به زیر اساس منتقل می کنند.

کفپوش های نرم نسبتا با سطح پوشش نازکتر و اساس و زیر اساس ضخیم تر متمایز می شوند. قیر و آجر مثالی از کفپوش های نرم همگن هستند که روی ماسه چیده می شوند .

کفپوش های سخت شامل (قالب های بتون آرمه، یا کفپوش هایی که زیر اساس آن ها با ملاط پوشیده شده است) و از لحاظ سازی با کف پوشش های نرم متفاوت هستند.

سطح معابر عمومی و نوع پوشش آن از عواملی است که در حرکت عابرین تأثیر بسزایی دارد. جنس کفپوش ، سختی و سستی ، ناهمواری یا مسطح بودن تعیین کننده نحوه اثر افراد پیاده خواهد بود. به عنوان مثال سطح یک کوچه یا پیاده رو که از مصالح قابل جابجایی و غیر ثابت پوشانیده شده است باعث کم شدن حرکت عابرین سالم می گردد. عابرین معلول روی صندلی چرخ دار نیز به دلیل متراکم شدن مصالح در اطراف چرخ های صندلی چرخدار ، از حرکت باز می ایستند. پوشش معابر باید سخت و غیر لغزنده و غیر قابل جابجایی و در عین حال به راحتی قابل تعمیر باشد . از لحاظ هزینه ساخت نیز نباید از مصالح کمیاب و یا مصالحی که در بخش های دیگر مورد استفاده مهم‌تری را دارند، استفاده نمود.

1-13-1-1- ترکیب کفپوش

در سطح کفپوش توجه به چند نکته الزامی است . از جمله برای رهگذر پیاده سطوح صاف و یک دست مناسب و برای مردمی که در محلی می ایستند یا می نشینند ، سطوح دارای بافت و غیر لغزنده مناسب است .

در فضاهای گهگاهی می توان با دگرگونی های در شکل ، برخی ویژگی ها را برجسته کرد یا در آهنگ طرح مکثی پدید آورد یا با نقش های گوناگون شکل تازه ای ایجاد کرد. همواری یا ناهمواری در سطح سنگفرش می تواند به نوع حرکت عابرین پیاده بستگی داشته باشد.

1-13-1-2- ملاحظات عملکردی کف سازی

اولین عامل موثر در طراحی و اجرای کف سازی ، توجه به نوع عملکرد مورد انتظار از فضای مورد نظر است. عملکرد های عمده فضای شهری در ارتباط با نوع کف سازی عبارتند از :

• محل تردد عابر پیاده
• محل عبور دوچرخه و موتور سیکلت
• محل عبور و مختلط وسایل نقلیه ( شخصی ، عمومی ، وسایط دوچرخه )
• باندهای موازی و تفکیک شده برای عبور وسایط نقلیه مختلف (روی هر مسیر یک نوع وسیله نقلیه خاص حرکت می کند)

به منظور درک هریک از این عملکرد ها توسط استفاده کنندگان لازم است ، مجموعه ای از مصالح و رنگ به گونه ای انتخاب شوند که نشانگر کیفیت و عملکرد خاص یک مکان باشند.

با استفاده از آرایش متجانس و هماهنگ از مصالح و الگو های کف سازی می تواند تأثیر وحدت بخش در منظر خیابان یا شهر داشته و هویتی متمایز به یک منطقه ببخشد. همچنین سنگفرش و پوشش کف می تواند حس پیوستگی میان سطوح مختلف را نیز برقرار سازد، به ویژه زمانی که از مصالح منفرد برای لبه ها ، کانال ها و کفپوش استفاده می شود. کف سازی خیابان ها (پیاده‌روها) و میزان ها در شکل دادن به فضاهای شهری سهم قابل توجهی دارد و برای حرکت پیاده جذابیت بیشتری ایجاد می کند. کف سازی در فضاهای شهری باید به مثابه عنصری وحدت بخش در ترکیب با ساختمان ، علایم و اجزاء عمل کند.کف سازی می تواند( از نظر اختصاص جا و فضا) مبین اهمیت حرکت پیاده باشد

1-13-1-3- رنگ کفپوش

رنگ ها می توانند با سردی و گرمی خود ، با تظاهر یا فروتنی خود ،ایجاد تنش و یا آرامش کرده و به هر حال در فضا ایجاد نمایند. رنگ پدیده ای است که در همه جا حضور دارد و نقش بازی می کند . تمام ارتباطات به کمک رنگ ها انجام می گیرد و تمام دریافت های عینی به وسیله رنگها حاصل می شود. در روی تابلوهای راهنمایی ، در باند فرودگاه‌ها ، در تقاطع های جاده‌ها ، در کارخانه‌ها ، در خیابان ها و پیاده‌روها نیز چنین است. دیوارهای سنگی و آجری، کفپوش های رنگارنگ ، هر پنجره های چوبی و فلزی و غیره همه با توجه به ارزش رنگها انتخاب می شوند. در کاربرد رنگ در کف سازی باید در نظر داشت که رنگهای روشن نور را باز تاباند و رنگهای تیره نور ، مقاومت کمتری در برابر حرارت دارند. استفاده از رنگهای طبیعی سنگ ها و مصالح برتری دارد. کف سازی فضاها نیز مستلزم توجه و دقت خاص است . زیرا رنگ، شکل و سایر خصوصیات مربوط به کف سازی این فضاها می تواند نقش عمده ای در عملکرد موثر آن داشته باشد. با توجه به اینکه این فضاها در اختیار عابر پیاده قرار دارند، بنابراین کف سازی آنها باید متمایز از سایر فضاها و متناسب با خصوصیات استفاده کنندگان خاص آن باشد.در این خصوص باید دقت ویژه ای به معلولین و نیازهای آنها به این فضاها نمود، بطوری که استفاده راحت تر و امن از این فضاها برای آنها میسر باشد. نوع کف سازی باید کیفیت فضا را ارتقاء بخشیده و جذابیت آن را افزایش دهد. توجه به شرایط اقلیمی منطقه مورد نظر برای طراحی و درک رنگهای غالب ، در گزینش رنگ بسیار موثر است.

بنابراین در انتخاب رنگ شرایط اقلیمی ، تجانس و هویت مکانی یک منطقه و نیز جنبه های زیبا شناختی ملاحظه و رعایت شود. اگر این امر به وقوع بپیوند، می تواند محیطی جذاب ، خوشایند ، مطبوع را به وجود آورد.

1-13-2- نیمکت و صندلی

یکی از وسایل ضروری و مورد نیاز کاربران در شهر ، وجود نیمکت یا نوعی وسیله استراحت برای بازدیدکنندگان است. نیمکت های عمومی اختراعی است از قرن نوزدهم که از تجهیزات فضای سبز سرچشمه گرفته است. از آن تاکنون این وسیله شهری جزء عناصر ضروری تجهیزات فضای عمومی بوده است.  نیمکت‌ها معمولا برای نشستن موقت و طولانی در نظر می گیرند. محل نشستن طولانی نیاز بیشتری به راحت بودن دارد. این نیمکتها که در پارک ها و مراکز فروش به کار برده می شوند ، بیشتر شکلی قالب ریزی داشته و دارای دسته و تکیه گاه نیز می باشند. محل نشستن های کوتاه مدت نیز می توانند ساده تر و انعطاف بیشتری برخوردار باشند مانند نیمکتهای که با دیوار ادغام می شوند یا حصاری برای باغچه های بلند تشکیل می دهند و یا در ایستگاههای اتوبوس نصب می گردند.

می توان برای نشستن و نشستگاه چند حالت زیر را قایل شد:

• رو در رو برای ارتباط ، مکالمه و صبحت
• پشت به پشت بدون هیچ تماسی
• نشستن در کانون توجه و فعالیت مانند میدان  و تفریحگاه ها
• نشستن برای مقاصد خاص مانند سرپناه ایستگاه اتوبوس یا کافه
• نشستگاه های مدولار که در واحد های کوچک قابلیت ایجاد فرم گرد و منحنی را دارند و به ویژه برای گرد تا گرد درخت و گلدان مفیدند.

نیمکت و صندلی دنج و پنهان که با گلکاری یا گیاه پایه بلند گلدانی ادغام می شود و در فضای کاملی را پرایوسی مناسب خلق می کند.

تعبیه نیمکت در شهرهای امروزی امری ضروری است . نیمکت در ایستگاه اتوبوس برای منتظران اتوبوس ، در پارک برای رفع خستگی و لذت بردن از محیط ، در سطح خیابان برای رهگذران و نیز مکان های بسیار دیگر.