طرح توجیهی پتاس

معرفی طرح توجیهی پتاس

معرفی محصول

واژه پتاس به تمام املاح پتاسیم دار محلول در آب اطلاق می شود. پتاس یکی از ۳ عنصر ضروری مورد استفاده موجودات زنده می باشد. این ماده اغلب به عنوان کود شیمیایی در صنایع کشاورزی به کار گرفته می شود. مهمترین ترکیبات پتاس عبارتند از کلرور پتاسیم، سولفات پتاسیم، سولفات پتاسیم – منیزیم و نیترات پتاسیم، پتاس در سنگ های رسوبی آذرین و دگرگونی و به صورت محلول در آب دریاها و شورابه ها موجود است و بزرگترین منبع تامین کننده آن نهشته های رسوبی و تبخیری هستند. میزان پتاس (K30) در سولفات سدیم ۵۴/۰۵ درصد، در نیترات پتاسیم حدود  ۴۶/۵۸ درصد و در کلرور پتاسیم ۶۳/۷

درصد می باشد. پتاسیم فلزی نرم و سبک و دارای نقطه ذوب نسبتا پایینی است. بیش از ۹۰ درصد از کل مصرف پتاس در جهان به کلرور پتاسیم اختصاص دارد و مصرف آن در ایران به عنوان کود شیمیای اخیرا توسعه یافته است. از مزایای آن می توان به ارزانتر بودن نسبت به دیگر کودهای پتاسه، محلول بودن آن و سهولت استفاده اشاره کرد. البته این کود به دلیل داشتن عنصر کلر برای محصولاتی که ظرفیت پذیرش کلر ندارند (مانند تنباکو، سیب زمینی و …) مناسب نیست. حدود ۹۵ درصد تولید جهانی پتاس در صنایع کشاورزی به منظور تهیه کود مورد نیاز گیاهان به کار می رود. سایر مصارف پتاس دارای تنوع زیادی است. پتاس سوز آور برای تولید کربنات پتاسیم، صابون، حشره کش ها استفاده می شود. در تهیه مواد شوینده با ترکیب تترا پتاسیم و پیروفسفات کاربرد دارد.

هیدروکسید پتاسیم و پرمنگنات پتاسیم از ترکیبات مهم در تولید رنگ های شیمیایی هستند و انواع دیگری از ترکیبات پتاس در صنایع داروسازی، صنایع غذایی، تهیه گل حفاری و … استفاده می شود. برای تولید کودهای پتاسه، املاح پتاسیم مورد نیاز می باشد. کانسارهای املاح پتاسیم در طبیعت به دو صورت یافت می شود.

-شورابه های حاوی املاح

 – لایه های حاوی املاح که طی ادوار گذشته تشکیل شده اند و می توانند در اثر فرسایش در سطح زمین رخنمون داشته باشند و یا بصورت گنبد های نمکی در سطح زمین ظاهر شده و یا در اعماق کم و زیاد قرار گرفته باشد. کانیهای مهم پتاسیم در این کانسارها شامل سیلویت KCL کارنالیت KCL.MgCL HYO کائنیت KCL.MgSO ۴٫۲٫۷۵HO پیکرومریت یا شولنیت KMgSO۲,۶H30 می باشد. از این کانیها سیلویت، کائنیت و پیکر ومریت می توانند مستقیما به عنوان کود شیمیایی مورد استفاده قرار گیرند، ولی با توجه به حضور سایر املاح به ویژه کلرید سدیم کانه مورد فرآوری قرار می گیرد و کلرور پتاسیم یا سولفات پتاسیم تهیه و با ترکیب شیمیایی خاص به بازار عرضه شود. از سال ۱۳۶۸ با آغاز طرح پی جویی سراسری پتاس در ایران توسط سازمان زمین شناسی و پیش از آن، منابع پتاس در بسیاری از نقاط ایران شناخته شده است و این منابع اغلب در حوضه های رسوبی، سریهای تبخیری دورانهای مختلف زمین شناسی خصوصا میوسن، کفه های نمکی، معادن فعال و متروکه نمک، چشمه های شور و نیز در گنبدهای نمکی شناخته شده است. در حال حاضر پلایای کویر بزرگ در ناحیه خور و بیابانک، شورابه های مرداب گاوخونی و دریاچه ارومیه از مهمترین حوضه های شناخته شده پتاس دار در ایران هستند. در حال حاضر بخش عمده کودهای پتاسه از طریق واردات تامین می گردند.

مصرف کود های شیمیایی در ایران از دهه ۱۹۵۰ با استفاده از کود های نیتروژنی شروع شد. تولید انواع کود های شیمیایی با توجه به وجود منابع اولیه مورد نیاز یا تامین آنها از سایر منابع می باشد. تولید کود در ایران از سال ۱۳۲۵ شروع شد. نمودار ذیل روند تولید و واردات کود در ایران را طی سال های گذشته نشان می دهد.